ازون تراپی

اثرات بالینی ازون تراپی

با توجه به غلظت انتخاب شده و روش تجویز، اُزُن می تواند اثرات متفاوتی ایجاد کند. در پزشکی مهمترین این موارد عبارتند از:

۱– اثر ضد باکتری، قارچ، و ویروس

هنگام استفاده خارجی به‌صورت مخلوط گازی یا محلول حاوی اُزُن، توصیه می‌شود از دوز بالای اُزُن به منظور ایجاد اثرات اکسیداتیو مستقیم روی غشای میکروارگانیسم ها استفاده شود. اُزُن می تواند همه انواع باکتری ها، ویروس‌ها، قارچ ها و پروتوزوآ ها را از بین ببرد. خصوصا باکتری های گرم مثبت و ویروس‌های کپسول دار به خاطر داشتن لایه لیپیدی به اکسیداسیون حساس هستند.

استفاده از دوز درمانی اُزُن باعث تخریب باکتری ها می‌شود که به شکل غیرمستقیم موجب فعال شدن سیستم‌ایمنی غیراختصاصی و همچنین ایمنی سلولی و هومورال می‌گردد.

برخی محققین معتقدند که اُزُن باعث اکسیداسیون ناقص رسپتورهای ویروس‌ها می‌شود که موجب می‌شود تا ویروس‌ها نتوانند به سلول‌های هدف خود متصل شوند. به علاوه، برخی بر این باورند که این گاز باعث مهار آنزیم ترانس کریپتاز معکوس ویروس HIV و تخریب این ویروس می‌شود.

۲– اثر ضدالتهابی

اُزُن قادر به اکسید کردن ترکیبات دارای پیوند دوگانه، آراشیدونیک اسید و مشتقات آن (خصوصا پروستاگلاندین‌ها) می‌باشد. این عوامل بیولوژیک باعث ایجاد اثرات التهابی می شوند. بعلاوه، اُزُن قادر به تنظیم واکنش های متابولیک در بافت های ملتهب نیز می‌باشد که شاید بتوان تاثیر اُزُن‌‌تراپی در بهبود علائم آسم را به این موضوع نسبت داد.

۳– اثر ضد درد

با اکسید کردن محصولات حاصل از لیز آلبومین (آلگوپپتیدها)، اُزُن باعث کاهش حس درد می‌شود. این فرایند هم از طریق اثر بر پایانه های عصبی و هم از طریق نرمال نمودن شرایط سیستم آنتی‌اکسیدان و کاهش محصولات سمی حاصل از پراکسیداسیون لیپیدها رخ می دهد.

۴– اثر سم‌زدایی

این اثر از طریق اصلاح و فعال‌سازی مکانیسم های سم‌زدایی در بافت کبد و کلیه اتفاق می‌افتد.

۵– فعال‌سازی پروسه های وابسته به اکسیژن

اُزُن باعث افزایش مقدار اکسیژن آزاد و محلول خون و تشدید عملکرد آنزیم‌های مسئول کاتالیز اکسیداسیون هوازی و در نهایت افزایش تولید ATP می‌گردد.

۶– بهینه‌سازی سیستم‌های پیش اکسیداتیو و آنتی‌اکسیداتیو

یکی از اثرات اُزُن‌‌تراپی سیستمیک که از طریق بالانس کردن میزان محصولات حاصل از پراکسیداسیون لیپیدها و نیز آنتی‌اکسیدان‌ها صورت می‌گیرد، بهینه‌سازی سیستم‌های پیش اکسیداتیو و آنتی‌اکسیداتیو است. در پاسخ به اُزُن، فعالیت ۳ سیستم آنتی‌اکسیدانی superoxide dismutase (SOD) ، catalase و glutation peroxidase افزایش می‌یابد. در اثر بازگشت فعالیت هوازی، میزان NADH2 و NADPH2 نیز بالا می‌رود. هنگامی که از دوز بالای اُزُن استفاده می‌شود، به‌طور حتم باید از داروهای آنتی‌اکسیدان مکمل نیز استفاده نمود.

۷– اثر روی هموستاز

این اثر وابسته به دوز تجویز شده دارد. استفاده از دوزهای بالا جهت استعمال خارجی موجب افزایش انعقادپذیری می‌شود؛ در حالی که تزریق دوزهای پایین اُزُن سبب کاهش انعقادپذیری و افزایش فعالیت ترومبولیتیک می‌گردد.

۸– اثرات تنظیمی بر سیستم‌ایمنی

تاثیر اُزُن بر سیستم‌ایمنی بر اساس واکنش آن با لایه لیپیدی غشای سلول‌ها است و وابسته به دوز می‌باشد. غلظت پائین اُزُن باعث تجمع اُزُن یدها بر روی غشای فاگوسیت ها می‌شود که این مساله موجب افزایش سنتز سیتوکین‌هایی از کلاس‌های مختلف می‌گردد. در نهایت فعالیت سیستم‌ایمنی غیراختصاصی و نیز ایمنی سلولی و هومورال افزایش پیدا می‌کند که از این روش در درمان اختلالات ثانویه سیستم‌ایمنی استفاده می‌شود.

غلظت بالای اُزُن نیز از مکانیسم مشابهی تبعیت می‌کند ولی به علت تجمع محصولات ناشی از پراکسیداسیون لیپیدها و مواد سمی، سنتز سیتوکین‌ها دچار اختلال می‌شود و لذا فعالیت لنفوسیت‌های T-Helper و در نهایت لنفوسیت‌های B و تولید گاماگلوبولین توسط آنها مختل می‌گردد. از این اثر می‌توان در درمان بیماری‌های خود ایمنی مثل آرتریت روماتوئید و اسکلرودرمی کمک گرفت.

در حال حاضر ما می‌دانیم که چرا اُزُن در درمان بیماری‌های التهابی مزمن و استرس‌های اکسیداتیو موثر است. بنابراین می‌توان گفت که یک استرس بینابینی میزان اکسیدان/آنتی‌اکسیدان را تنظیم می‌نماید.

کاربردهای پزشکی ازون تراپی

جدول زیر براساس خواص مشخص اُزُن، اثرات آن را معرفی می‌نماید.

موارد استفاده‌ی اُزُن‌تراپی	اثرات
عفونت ها، زخم‌های عفونی و آسیب‌های دیرترمیم؛ عفونت‌های قارچی پوست و عفونت‌های دستگاه تناسلی زنان	ضد عفونی کننده و پاک کننده‌ی زخم، ترمیم کننده زخم ـ از بین برنده میکروارگانیسم های باکتریایی و قارچی و ویروسی
اختلالات گردش خون، به‌خصوص دیابت و اختلالات عروقی (آنژیوپاتی)، و عروقی مغز	بهبود اکسیژن رسانی از طریق فعال کردن متابولیسم گلبول‌های قرمز، فعال کردن آنتی‌اکسیدان‌ها
ضعف کلی و اختلال ایمنی مانند بیماری‌های التهابی مزمن (هپاتیتB و C )، درمان حمایتی در سرطان	فعالسازی سیستم‌ایمنی، فعال‌سازی آنتی‌اکسیدان‌ها در سلول‌ها – جمع آوری رادیکال‌های آزاد
بیماری‌های التهابی مزمن، مانند دردهای مزمن عضلانی، آرتروز، کمردرد، آرتریت روماتویید، و بیماری‌های التهابی روده	اثر ضدالتهابی با فعال‌سازی اثرات ضد رادیکال‌های آزاد و آنتی‌اکسیدان‌ها، فعال‌سازی و یا تعادل سیستم‌ایمنی

استنشاق گاز اُزُن به هر صورتی که بیش از دوز معین و زمان مشخص باشد آسیب‌رسان و ممنوع است.

موارد استفاده درمانی از ازون

اختلالات گردش خون

1. اختلالات خونرسانی شریانی شامل سردی اندامهای تحتانی و درد آنها پس از پیمودن مسافت کوتاهی می‌باشد (پای سیگاری‌ها یا لنگش متناوب) این علایم نشانه‌های خطر می‌باشند. برای درمان این علائم حدود ۵ دهه است که درمان انتخابی از اُزُن استفاده می‌گردد. چند مطالعه بالینی کوتاه نیز موفقیت این درمان را تایید کرده‌اند.
2. از اُزُن‌‌تراپی در کنار درمان‌های استاندارد و بیولوژیک به‌عنوان یک درمان‌مکمل استفاده می‌شود.

بیماران مسن و پیشگیری

استرس‌های شغلی یا افزایش فعالیت ذهنی و فیزیکی به خوبی به درمان با اُزُن پاسخ می‌دهند. فعال‌سازی متابولیسم سلولی در گلبولهای سفید و قرمز باعث بهبود حال عمومی می‌شود که منجر به بازتوانی بهتر می‌گردد. ورزشکاران حرفه ای نیز از این درمان سود زیادی می‌برند. اگرچه این حالت باعث افزایش عملکرد حداکثری ورزشکار نمی‌گردد ولی توانایی باقی ماندن در فاز استقامتی ورزشکار افزایش پیدا می‌کند. به علاوه فاز تجدید قوای ورزشکاران را کوتاه می‌کند.

بیماران مسن به خوبی به ازون پاسخ می‌دهند

آنها از بهبود اکسیژن رسانی، تحریک سلول‌های سیستم‌ایمنی، فعال‌سازی آنتی‌اکسیدان‌های بدن و از بین بردن رادیکال‌های آزاد سود می‌برند. همچنین در زمینه بهبود در اختلالات گردش خون مغزی همانند کاهش تمرکز، کاهش عملکرد روزمره، ضعف در راه رفتن و بهبود سرگیجه می‌تواند موثر باشد.

بعلاوه در مقایسه با دیگر روش‌های طب مکمل، اُزُن‌‌تراپی می‌تواند به‌عنوان یک روش پیشگیری‌کننده باعث بهبود حال عمومی و کیفیت زندگی گردد.

اثرات بینایی

در افراد مسن اختلالات عروقی می‌تواند روی چشم ها به‌صورت آتروفی و تغییرات دژنراتیو تاثیر بگذارد. معروف‌ترین حالت آن به‌صورت “تغییرات ماکولار وابسته به سن” می‌باشد که در مرکز “رتین” ـ جایی که تمرکز بینایی در بیشترین حد خود می‌باشد ـ اتفاق می‌افتد. در موارد قطعی به آن آتروفی عصب بینایی با شدت‌های متفاوت گفته می‌شود.

همراه با نتایجی که در بالین دیده می‌شود، مطالعه‌ای که توسط کلینیک چشم پزشکی دانشگاه سینا‌ی ایتالیا انجام گرفت نشان داد که پس از اُزُن‌‌تراپی به‌صورت اتوهموتراپی ظرفیت بینایی بهبود یافت. این اثر می‌تواند ۶ تا ۸ ماه ادامه پیدا کند. ادامه درمان می‌تواند باعث بهبودی بیشتر یا جلوگیری از بدتر شدن آن شود.

کانسر و کمک‌درمانی در سرطان‌ها

اُزُن‌‌تراپی به‌عنوان یک درمان‌مکمل به‌صورت خون غنی شده با اُزُن و یا از طریق دمش مقعدی اُزُن در درمان سرطان موثر می‌باشد. پیشرفته ترین روش دمش از طریق پریتوئن می‌باشد.

توانایی فعال‌سازی سیستم‌ایمنی توسط اُزُن با غلظت کم: سلول‌های سیستم‌ایمنی همچون لنفوسیت‌ها، سلول‌های کمک‌کننده T ، سلول‌های محدودکننده و سلول‌های کشنده طبیعی nkcellهمراه با ساخت پیامبر ثانویه‌ی خود، همچون سایتوکین‌ها و اینترفرون، منجر به این اثر می‌شوند.

القا و فعال‌سازی آنتی‌اکسیدان‌های سلولی و از بین بردن رادیکال‌های آزاد، اثرات تخریبی و واکنشهای رادیکالی اکسیژن بر سلامت سلول‌ها و ارگان‌ها را خنثی کرده و مکانیزم محافظت از سلول را به خوبی ایجاد می‌کند.

عفونت‌های قارچی پوست و زخم‌های عفونی

برای بیش از ۱۰۰ سال، شرکت‌های تولید کننده آب معدنی استفاده از اثرات ضد باکتری و ضد قارچی اُزُن را به‌طور جهانی افزایش داده‌اند. همین اثر، اُزُن را به یک ضد قارچ قوی پوستی تبدیل کرده است. این امر موجب بهبود عفونت‌های قارچی پایدار پوست و به خصوص عفونت‌های ترکیبی باکتری و قارچی پاها، تنه، و غشای موکوسی می‌گردد.

زخم‌های عفونی

درمان موضعی زخم‌های عفونی، همانند زخم بستر، زخم‌های پاها و مچ پا، زخم‌های گانگرنه‌ی دیابتی، یا پروسه‌های التیامی مختلف توسط اُزُن‌‌تراپی انجام می‌گردد. در مراحل اولیه خواص ضد عفونی کننده اُزُن جهت تمیز شدن و ضدعفونی نمودن (ازبین بردن باکتری‌ها و قارچ‌ها) زخم به کار می‌رود. در مرحله بعد غلظت پایین اُزُن باعث بهبود سریع زخم می‌شود.

ازون تراپی؛ بهبود زخم پای دیابتیک فوت

بیماری‌های روده ای شامل کولیت و پروکتیت

استفاده از اُزُن به‌صورت دمش مقعدی با غلظت‌های متناوب در هر جلسه باعث بهبودی سریع پروسه‌های التهابی به خصوص در مرحل اولیه آن می‌شود. به‌طور معمول ده جلسه درمان کفایت می‌کند. در یک مطالعه روی ۲۴۸ بیمار مبتلا به پروکتیت نشان داده شد که جلسات زیادتر در ۱۰% بیماران مورد نیاز می‌باشد. (به ویژه موارد شدید و یا مواردی که با قطع درمان علائم برگشت نمایند.)

بیماری‌های ویروسی

هرپس سیمپلکس و هرپس زوستر (زونا) هر دو ناشی از عفونت‌های ویروسی می‌باشند. هرپس لب ها (تبخال)، که یک حالت عفونت کننده و آزار دهنده دارد، بسیار خوب به اُزُن‌‌تراپی به‌ویژه در ترکیب با دیگر روش‌های تکمیلی جواب می‌دهد.

درمان‌مکمل با اُزُن به خوبی بر ضد زونا (هرپس زوستر) موثر است، استفاده از آب غنی از اُزُن و همچنین اُزُن‌‌تراپی به روش اتوهموترانسفیوژن هر دو بر ضد نورالژی (درد عصبی) متعاقب زونا در چندین مطالعات متفاوت موثر بوده است.

بیماری‌های التهابی کبد

بیماری‌های التهابی کبد از جمله موارد استفاده از اُزُن‌‌تراپی می‌باشد. به همان میزان که درمان هپاتیتA آسان است و به درمان پاسخ خوبی می‌دهد، درمان هپاتیتB دشوار است و مزمن می‌شود. به‌عنوان یک درمان‌مکمل در ترکیب با درمان‌های معمول اُزُن‌‌تراپی به‌صورت اتوترانسفیوژن و به‌صورت رکتال در ترکیب با اکسیژن انتخاب‌های خوب و موثری هستند. این روش برای درمان هپاتیتC نیز که در هنگام تشخیص به‌طور معمول به یک بیماری پیشرفته و مزمن کبدی تبدیل شده است نیز می‌تواند موثر باشد.

بیماری‌های التهابی و دژنراتیو مفاصل

اگر بیماری‌های التهابی و دژنراتیو مفاصل (آرتریت – آرتروز) را به سه دسته تقسیم کنیم، اُزُن‌‌تراپی در مرحله‌ی یک و دو که هنوز دفرمیتی ها و تغییر شکل استخوانی رخ نداده است می‌تواند موثر باشد. از اُزُن‌‌تراپی برای گنوآرتریت، آرتریت فعال زانو و شانه استفاده شده است. علاوه بر درمانهای کلاسیک، تزریق داخل مفصلی اُزُن به همراه فیزیوتراپی تأثیر قابل توجهی دارد. این موضوع به علت خاصیت ضدالتهابی اُزُن و همچنین خاصیت تحریک‌کننده سیستم‌ایمنی و تحریک‌کننده متابولیسم غضروف‌ها است.

تزریق داخل مفصلی ازون تراپی، مفصل زانو

آرتریت روماتویید، روماتیسم

روماتیسم و التهاب مفاصل حالت‌های مختلفی از درد عضلات و سیستم اسکلتی را ایجاد می‌کنند این بیماری‌ها در بسیاری از موارد باعث محدودیت‌های عملکردی نیز می‌شوند. در این حالت هم، درمان‌مکمل با اُزُن در کنار درمان‌های طبی استفاده می‌گردد.
در آرتریت روماتویید (التهاب مزمن چندین مفصلی) مطالعات پزشکی اُزُن را به‌عنوان روش مکمل مناسبی معرفی می‌کنند. از این روش به‌صورت اتوهموتراپی در فاز غیرفعال بیماری استفاده می‌گردد. تاثیر اُزُن بر اساس خاصیت ضدالتهابی و تحریک و تعدیل‌کنندگی سیستم‌ایمنی آن می‌باشد.

درمان درد

در غلظت‌های پایین، اُزُن به‌عنوان یک درمان‌مکمل برای گرفتگی‌های عضلانی، دردهای مزمن عضلانی و غیره مورد استفاده قرار می‌گردد. اخیرا همراه با بی‌حسی موضعی و طب سوزنی نیز استفاده می‌شود.

در طول ۷ سال گذشته مطالعات گسترده ای در زمینه درمان بیماری دیسک کمری انجام گرفته است. باید توجه داشت که تزریق داخل دیسک‌های کمری تنها توسط متخصص و تحت مانیتور سی‌تی‌اسکن باید انجام شود.